Ας το πούμε από την αρχή, να τελειώνουμε. Οι άντρες κακοποιούνται. Ναι, κακοποιούνται. Όχι, δεν εννοώ μόνο κάτι ξεχασμένους από τον Θεό πατεράδες σε χωριά που τρώνε καμιά τηγανιά με το τηγάνι επειδή γύρισαν μεθυσμένοι από το καφενείο. Εννοώ τους πάντες. Από το corporate παιδί που δουλεύει 14 ώρες και λέει “ευχαριστώ που υπάρχω”, μέχρι τον παντρεμένο που κοιμάται στον καναπέ γιατί “έπλυνε λάθος τα πιάτα”. Από τον γκέι άντρα που ακούει “αφού είσαι θηλυπρεπής, τι περιμένεις”, μέχρι τον στρέιτ που δεν μπορεί να χωρίσει τη γυναίκα του γιατί θα του πάρει το σπίτι, τα παιδιά και θα τον ξεφτιλίσει στην κοινωνία.

Αλλά αυτά δεν είναι “βία”, έτσι; Αυτά είναι κάτι άλλο, πιο… αντρικό. Διότι πού να δείξει ο άντρας ευαισθησία; Δεν του επιτρέπεται. Αν πει κάτι, είναι “αδύναμος”, “μαμόθρεφτος”, “μισογύνης” ή και όλα μαζί, γιατί όχι;

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Θα τα πούμε ωμά και θα τα πονέσει. Όχι μόνο γιατί πρέπει να ειπωθούν – αλλά γιατί η κοινωνία χρωστάει ένα μεγάλο “συγγνώμη” σε όλους αυτούς τους άντρες που μεγάλωσαν με τη φράση: “Έλα μωρέ, άντρας είσαι, σφίξου λίγο”.

Η νέα μορφή βίας: Το gaslighting με χρώμα φούξια

Έχεις ακούσει ποτέ γυναίκα να λέει στον άντρα της: “Έλα τώρα, υπερβάλλεις, δεν έγινε έτσι”. Ή “Μη φωνάζεις, τρομάζω”, τη στιγμή που τον έχει κάνει σάντουιτς ανάμεσα σε ουρλιαχτά και απειλές για διατροφή. Αν το κάνει άντρας, είναι χειριστικός, καταπιεστικός, βίαιος. Αν το κάνει γυναίκα, είναι “καημένη”, “κουρασμένη”, “πιεσμένη”. Εκείνος φταίει. Πάντα.

Πού είναι οι σύμβουλοι ψυχικής υγείας να μιλήσουν για τον άντρα που τον κακοποιούν λεκτικά, συναισθηματικά, καθημερινά; Πού είναι οι οργανισμοί που θα πουν ότι “η καταπίεση δεν έχει φύλο”;

Όχι. Ο άντρας πρέπει να αντέξει. Γιατί αυτό έμαθε.

Η σιωπηλή βία του εργασιακού μεσαίωνα

Ας περάσουμε στο επόμενο πεδίο: τη δουλειά. Εδώ, η βία γίνεται “στόχος”, “παραγωγικότητα”, “φιλοδοξία”. Τον έχεις δει αυτόν τον άντρα. Τον ξέρεις. Δουλεύει 12ωρα για να μη τον απολύσουν. Τον φωνάζει ο προϊστάμενος μπροστά σε όλους. Τον κάνουν “παραδειγματισμό” στα meetings. Του στέλνουν mails στις 11 το βράδυ. Τον λένε “αδιάφορο” όταν αρρωσταίνει και “αδύναμο” όταν ζητήσει άδεια πατρότητας.

Και μη γελιέσαι. Η “τοξική αρρενωπότητα” δεν την επέβαλε ο ίδιος. Του την έμαθαν. Την έμαθε από τα αφεντικά, από τους managers, από το σύστημα. Να μη μιλά. Να μη διαμαρτύρεται. Να βάζει στόχους, να πετυχαίνει, να ανεβαίνει.

Και στο σπίτι; Εκεί συνεχίζεται ο μαραθώνιος. Γιατί “δεν βοηθάει αρκετά”. Ή, ακόμη χειρότερα, γιατί “δεν προσφέρει πια τίποτα”. Ένας άντρας που έχει εξαντληθεί από το να αποδεικνύει συνεχώς την αξία του – ως πατέρας, σύντροφος, εργαζόμενος. Ένα σαπάκι. Μια σκιά. Ένα “γιατί δεν ήσουν ποτέ εκεί;” – λες και δεν έτρεχε για όλους.

Κι αν τολμήσει να πει κανείς ότι ξυλοφορτώθηκε από σύντροφο ή σύζυγο, γίνεται ανέκδοτο. Κάτι ανάμεσα σε σκίτσο της Aννίτας Πάνια και ατάκα της Μαρίας Μπακοδήμου. Γελάει το πανελλήνιο. Πού πας, καλέ μου; Πού να πεις ότι σε απείλησε με μαχαίρι η πρώην σου; Ότι σε πέταξε από το αμάξι με τα παιδιά σου μέσα; Ότι σε κατέγραψε σε βίντεο και σε εκβίαζε; Δεν θα σε πιστέψει κανείς. Ειδικά αν εκείνη είναι “ευαίσθητη”, “χειραφετημένη” και έχει πάρει πτυχίο από σεμινάριο ενδυνάμωσης στο Instagram.

Το πρόβλημα; Δεν υπάρχει καν θεσμική πρόβλεψη για τον κακοποιημένο άντρα. Μηδέν. Ούτε shelters, ούτε γραμμές βοήθειας, ούτε υποστήριξη. Αν τολμήσεις να πεις κάτι, είσαι αστείος. Γελοίος. Πρέπει να τα λούζεσαι μόνος σου. Μην το πεις καν σε φίλο. Θα σε πει “κότα”.

Η μητριαρχική δικαιοσύνη (ναι, υπάρχει)

Θες να δεις την απόλυτη ανισότητα; Πήγαινε οικογενειακό δικαστήριο. Ο άντρας δεν είναι γονιός. Είναι ΑΤΜ. Πληρώνει, σωπαίνει, επισκέπτεται. Δεν έχει λόγο, δεν έχει φωνή, δεν έχει υπόσταση. Τα παιδιά είναι “της μάνας”. Αν τολμήσει να ζητήσει επιμέλεια, γελάνε και οι τοίχοι. Αν πει ότι τον χειραγωγεί η πρώην του μέσω των παιδιών, είναι “πικραμένος”.

Και η κοινωνία τι λέει; “Σίγουρα θα φταίει κι αυτός”.

Κανείς δεν φαντάζεται έναν άντρα που θέλει να μεγαλώσει το παιδί του με αγάπη, χωρίς εκδίκηση, χωρίς παιχνίδια εξουσίας. Κανείς δεν βλέπει τις βραδινές του αγωνίες, τους φόβους, τις ενοχές. Κανείς δεν μπαίνει στο πετσί του όταν ξαναπακετάρει ένα μικρό σακίδιο με παιχνιδάκια για το “σαββατοκύριακο του επισκέπτη”.

Και όταν – σπανίως – ανοίξει, όταν πει κάτι για τα τραύματά του, τον λούζουν: “Α, τώρα το θυμήθηκες;”, “Πόσο άντρας είσαι αν έκλαιγες;”, “Μη γίνεσαι θύμα”. Δεν του επιτρέπεται η λύπη. Μόνο η μαγκιά. Η αντίσταση. Η εξουσία. Και αν δεν έχει καμία απ’ τις τρεις, τότε είναι “λίγος”.

Ο άντρας δεν μπορεί να παραδεχτεί ότι τον πονάει η απόρριψη, η μοναξιά, η αδιαφορία. Αν πει ότι ζηλεύει ή φοβάται, θα τον πουν τοξικό. Αν μιλήσει, θα τον χαρακτηρίσουν επικίνδυνο. Αν σωπάσει, αδιάφορο.

Παντού και πάντα, χάνει.

Ο φεμινισμός που ξέφυγε: Από το δίκιο στο αντίποινο

Ας είμαστε ειλικρινείς: Ο φεμινισμός ήταν αναγκαίος, σωτήριος και ακόμη είναι. Αλλά κάπου στη διαδρομή, μερίδες του μετατράπηκαν σε στρατό. Και ο άντρας έγινε “ο εχθρός”. Όχι ο βίαιος, ο γλοιώδης, ο κακοποιητικός. Όχι. Ο οποιοσδήποτε άντρας. Από προεπιλογή. Από default.

Φτάσαμε στο σημείο όπου αν πεις “είμαι άντρας και νιώθω αδικημένος”, σου πετάνε στη μάπα πέντε στατιστικά με γυναικοκτονίες. Μαζί και την ταμπέλα “μισογύνης”. Δεν έχει σημασία αν μιλάς για βία στη δουλειά ή στον γάμο. Αν πονάς ή απλώς ζητάς ισότητα. Όχι, τώρα δεν είναι ώρα “να μιλήσουν οι άντρες”. Πότε θα είναι; Στα 60 τους; Ή μετά θάνατον;

Η ώρα του άντρα: Όχι για να πάρει εκδίκηση, αλλά για να ακουστεί

Δεν θέλουμε εκδίκηση. Θέλουμε χώρο. Όπως αξίζει και σε κάθε γυναίκα που καταρρέει από την πίεση των ρόλων, έτσι αξίζει και σε κάθε άντρα που δεν επιτρέπεται να είναι κάτι πέρα από “λειτουργικός”.

Θέλουμε επιτέλους να μπορούμε να πούμε “πονάω” χωρίς να ακουστεί σαν ειρωνεία. Θέλουμε να μπορούμε να πούμε “φοβάμαι τη σύντροφό μου” χωρίς να γελάσει ο δικαστής. Θέλουμε να πούμε “κουράστηκα” χωρίς να μας πετάνε το “μα είσαι άντρας”.

Γιατί ναι, είμαστε άντρες. Και έχουμε ψυχή. Και πληγές. Και όρια. Και αξιοπρέπεια.

Για κάθε άντρα που στέκεται βουβός, σκυφτός, σπασμένος – να ξέρεις: εκεί μέσα υπάρχει ένα σαπάκι που πάλεψε, αλλά δεν άντεξε. Του είπαν να μη δείξει αδυναμία. Του είπαν να μην κλάψει, να μην πει όχι, να μη διαμαρτυρηθεί. Του είπαν να είναι βράχος. Αλλά και οι βράχοι σπάνε, ρε φίλε. Σπάνε και γίνονται κομμάτια.

Και ξέρεις τι κάνει αυτός ο άντρας όταν τον διαλύσεις; Δεν πάει να γράψει άρθρα, δεν κάνει καταγγελίες. Σιωπά. Πίνει. Πνίγεται. Κλείνεται. Και μετά όλοι λένε: “Μα δεν φαινόταν να είχε πρόβλημα”.

Ήρθε η ώρα να φτιάξουμε έναν νέο αντρικό λόγο. Όχι μισογυνικό, όχι αμυντικό, όχι αντιδραστικό. Αλλά ανθρώπινο. Σπλαχνικό. Δυνατό γιατί είναι ευάλωτος, όχι γιατί είναι επιθετικός.

Ήρθε η ώρα να φωνάξουμε ότι η βία δεν έχει φύλο. Ότι η σιωπή είναι εγκληματική, και προς τις γυναίκες αλλά και προς τους άντρες. Ότι η δικαιοσύνη δεν πρέπει να κοιτάει το φύλο, αλλά τα στοιχεία. Και ότι η ενσυναίσθηση δεν πρέπει να είναι πολυτέλεια, αλλά αξίωμα.

Αυτό το κείμενο δεν γράφτηκε για να μειώσει τις γυναίκες. Γράφτηκε για να φωνάξει ότι η βία είναι πολυπρόσωπη. Ότι οι άντρες κακοποιούνται – ψυχικά, σωματικά, λεκτικά, θεσμικά. Και ότι ήρθε η ώρα να τους επιτρέψουμε να μιλήσουν.

Όχι με ουρλιαχτά, όχι με θυμό. Με λέξεις. Με αξιοπρέπεια. Με ουσία.

Γιατί κι εμείς, οι άντρες – αυτό το σαπάκι που το σάπισαν οι ρόλοι και οι απαιτήσεις – δικαιούμαστε λίγη αγάπη. Και δικαιοσύνη. Και χώρο να ανασάνουμε.

Αυτό μόνο ζητάμε.