Υπήρξαν εποχές που η ανθρωπότητα τρόμαζε με πανδημίες, πολέμους, ακρίδες, την πτώση της Wall Street, ή – για τους πιο τεχνοφοβικούς – το θρυλικό “blue screen of death” στα Windows XP. Σήμερα, όμως, η σύγχρονη κοινωνία δεν απειλείται από ιούς ή φυσικές καταστροφές. Η απειλή είναι πιο ύπουλη, φορά λινό πουκάμισο, μιλάει για “ενέργειες” και κάνει reels με hashtags όπως #alignment και #liveyourtruth. Κυρίες και κύριοι, καλωσορίσατε στην πανδημία των life coaches — την πιο ξεδιάντροπη, άσκοπη και ηχηρά ανούσια κάστα ανθρώπων που έχει ξεβράσει η ψευδοφιλοσοφική παραλία των social media.

Ποιοι είναι, λοιπόν, όλοι αυτοί;

Αν ανοίξεις Instagram ή TikTok μετά από μια δύσκολη μέρα, το πιθανότερο είναι να πέσεις πάνω σε έναν life coach — έναν χαμογελαστό νεαρό ή μία φωτισμένη σαραντάρα που μιλάει με ύφος Ντοστογιέφσκι-μετά-από-γιόγκα και σου υπόσχεται ότι “όλα είναι μέσα σου” και “το σύμπαν έχει πλάνο για σένα”. Αυτοί οι αυτόκλητοι γκουρού έχουν αναλάβει να γιατρέψουν την ανθρωπότητα, χωρίς πτυχίο, χωρίς κατάρτιση, αλλά με απεριόριστη αυταρέσκεια και τρεις λέξεις στο οπλοστάσιό τους: “έλξη”, “ενέργεια”, “επίγνωση”. Δηλαδή τίποτα.

Μέχρι πρότινος, οι συμβουλές για τη ζωή προέρχονταν από ανθρώπους με εμπειρία: μια γιαγιά που είχε ζήσει Κατοχή και σου έλεγε να φας λίγο παραπάνω φακές, ένας θείος που δούλευε 40 χρόνια και ήξερε πώς λειτουργεί η εφορία, ή στην καλύτερη, ένας ψυχολόγος με δεκαετή κλινική εμπειρία και μεταπτυχιακό. Σήμερα, αντί γι’ αυτό, πληρώνεις κάποιον που ανακάλυψε τον “εαυτό του” στο Μπαλί, τον μίλησε ένα κύμα και του είπε “κάνε retreat, τώρα!”, και αποφάσισε να πουλήσει “επιγνώσεις” με το κιλό — σε story, σε podcast, σε workshop, σε PDF.

Τι απαιτείται για να γίνεις life coach;

Προσοχή: όχι για να προσφέρεις κάτι ουσιώδες, αλλά για να πλασάρεις μια εικόνα αυτοφωτισμένου ανθρώπου με ψευδο-αποστολή. Η συνταγή είναι απλή, σχεδόν γελοία:

  1. Φτιάξε ένα Instagram με quotes πάνω σε sunset background — τύπου “Είσαι το φως που ψάχνεις” ή “Όταν σταματήσεις να ψάχνεις, θα έρθουν όλα”. Ακόμα κι αν το μόνο φως που είδες τελευταία ήταν από το ring light σου όταν τραβούσες selfie μπροστά στο καζανάκι.

  2. Γράψε ένα “e-book” 20 σελίδων που το βαφτίζεις “ολοκληρωμένο πρόγραμμα”, ενώ στην πραγματικότητα είναι copy-paste από motivational blogs της δεκαετίας του 2000. Βάλε και τίτλο “Ξύπνα τον Δράκο Μέσα Σου” για να ακούγεται ανατολίτικο, πνευματικό και -κυρίως- πωλήσιμο.

  3. Διοργάνωσε ένα online σεμινάριο μέσω Zoom για να εξηγήσεις σε ανθρώπους που παλεύουν με ΕΝΦΙΑ και παιδικούς σταθμούς, ότι όλα είναι “mindset”. Μίλα με στόμφο για “τοξικότητα” και “ξεκαθάρισμα πεποιθήσεων” λες και είσαι ο Ζίγκμουντ Φρόυντ με iPhone 14 Pro.

  4. Κλείσε ένα ταξίδι στο Μπαλί, στη Σαντορίνη ή στη Μύκονο, αλλά πρόσεχε: δεν πας για διακοπές. Πας για να φωτογραφηθείς με τα πόδια σταυροπόδι, λευκά ρούχα και βλέμμα που κοιτάζει το απέραντο τίποτα. Μετά θα γράψεις στο caption: “Ησυχία μέσα μου. Χάος γύρω μου. Επιλέγω ησυχία.” — Κανείς δεν θα καταλάβει τι εννοείς, αλλά θα το κάνουν like.

  5. Μην ξεχνάς να παπαγαλίζεις γενικόλογες φράσεις που δημιουργούν την ψευδαίσθηση βαθυστοχασμού, χωρίς να λένε απολύτως τίποτα. Κλασικά παραδείγματα:

  • “Εκεί που φοβάσαι να πας, εκεί είναι το πεπρωμένο σου.”

  • “Το σύμπαν δεν κάνει λάθη. Εσύ καθυστερείς να καταλάβεις.”

  • “Δεν υπάρχουν εμπόδια, μόνο καθυστερήσεις της συνειδητότητας.”

Δες; Είναι τόσο αφηρημένα, που μπορείς να τα χρησιμοποιήσεις και για ωροσκόπιο.

Η Κοινωνική Μάστιγα της Ασυναρτησίας

Το πρόβλημα δεν είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι υπάρχουν. Το πρόβλημα είναι ότι αποκτούν επιρροή, κοινό, followers και – κυρίως – πελάτες. Και ποιοι είναι αυτοί οι πελάτες; Άνθρωποι κουρασμένοι, χαμένοι, απογοητευμένοι, που δεν έχουν χρόνο ούτε ψυχραιμία να φιλτράρουν την απάτη. Θέλουν να πιστέψουν ότι υπάρχει εύκολη λύση, ότι μια “συνειδητότητα” αρκεί για να ξεχρεώσεις ή να βρεις τον έρωτα. Και οι life coaches πουλάνε αυτή την ψευδαίσθηση, ακριβώς όπως οι θαυματοπώλες που πουλούσαν ελιξίρια σε πανηγύρια τον 19ο αιώνα.

Μόνο που τώρα δεν πουλάνε φίλτρα, αλλά “πνευματικά εργαλεία”, “θεραπευτικά audio” και “ευθυγραμμίσεις με την ανώτερη εκδοχή του εαυτού σου”. Φανταχτερές λέξεις, με τιμές από 59,99€ και άνω. Η ψευδοφιλοσοφία έχει γίνει πλέον καλοστημένο franchise. Δεν έχει σημασία αν δεν έχεις σπουδάσει τίποτα. Αρκεί να “νιώθεις” ότι έχεις αποστολή. Ούτε η Scientology τέτοια φάση.

Το Παράδοξο της Επιτυχίας

Αν κάποιος ξέρει τόσο καλά το “μυστικό της επιτυχίας”, γιατί το πουλάει; Γιατί δεν το χρησιμοποιεί να πετύχει μόνος του και να ζήσει την ήρεμη, ευθυγραμμισμένη ζωή του χωρίς να σε ενοχλεί; Η απάντηση είναι απλή: γιατί δεν υπάρχει κανένα μυστικό. Υπάρχει μόνο marketing. Η επιτυχία του life coach δεν είναι το περιεχόμενο, αλλά η εικόνα του. Δεν πουλάει γνώση. Πουλάει την αυταπάτη ότι έχεις τον έλεγχο, αρκεί να αγοράσεις τον επόμενο κύκλο “συνειδητής εξέλιξης”.

Η ειρωνεία; Πολλοί από αυτούς ζουν στην απόλυτη ανασφάλεια. Κρυφά παλεύουν με οικονομικά προβλήματα, αποτυχίες και μοναξιά, αλλά στο feed είναι φωτογενείς, σοφοί και πάντα με μια λέξη-κλειδί στο στόμα: “αυθεντικότητα”. Ίσως το πιο διαστρεβλωμένο νόημα της εποχής.

Τι Κρύβεται Πίσω Από Την “Ενέργεια”

Η ελαφρότητα με την οποία χρησιμοποιούν έννοιες όπως “τραύμα”, “θεραπεία”, “τοξικότητα”, είναι επικίνδυνη. Οι λέξεις αυτές έχουν βάθος. Δεν είναι διακοσμητικά μαγνητάκια ψυγείου. Όταν ένας life coach, χωρίς καμία εκπαίδευση, σου λέει “θεράπευσε το εσωτερικό παιδί σου”, δεν κάνει ψυχολογία. Κάνει μπακαλίστικο θέατρο με όρους της ψυχιατρικής που έμαθε από reels.

Το χειρότερο; Πολλοί εγκαταλείπουν επαγγελματίες υγείας για να πάνε σε αυτούς. Ψυχολόγοι, ψυχοθεραπευτές, κοινωνικοί λειτουργοί, που παλεύουν με δεοντολογία, ευθύνη και επιστημονική γνώση, χάνουν έδαφος από έναν influencer που τάζει «αυτο-ενδυνάμωση» και τους αποκαλεί “παλιό σύστημα”.

Και Εμείς, Τι Κάνουμε;

Δεν θα εξοντώσουμε τους life coaches. Είναι σαν τα κουνούπια: θα υπάρχουν πάντα και θα γίνονται πιο ανθεκτικοί. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να μην τσιμπάμε. Να σκεφτόμαστε κριτικά. Να ρωτάμε: Ποιος είναι αυτός που μου πουλάει “σοφία”; Τι έχει ζήσει; Πού έχει σπουδάσει; Τι έχει προσφέρει πέρα από Instagram captions;

Η αληθινή ζωή είναι πολύ πιο πολύπλοκη από inspirational reels. Χρειάζεται δουλειά, σχέσεις, αποτυχίες, επανεκκινήσεις. Και σίγουρα δεν λύνεται με “εργαλεία αυτοβελτίωσης” τύπου Canva PDF.

Ας ακούσουμε τους φίλους μας. Τον λογιστή μας. Τον γιατρό μας. Τον εαυτό μας. Και φυσικά, τη γιαγιά μας. Εκείνη τουλάχιστον δεν θα μας χρεώσει 100 ευρώ την ώρα για να μας πει να βάλουμε μια ζακέτα.