Η 1η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS το 1988, με απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και στη συνέχεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

Το AIDS είναι μία από τις φονικότερες επιδημίες στην παγκόσμια ιστορία. Από το 1981 που παρατηρήθηκε κλινικά στις ΗΠΑ, γύρω στα 39.000.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους, ενώ 78.000.000 είναι φορείς του ιού HIV. Η σεξουαλική επαφή αποτελεί τον κύριο τρόπο μετάδοσης του HIV.

Αισιόδοξα μηνύματα για την τιθάσευση του ιού εκπέμπει η UNAIDS, η υπηρεσία του ΟΗΕ για την καταπολέμηση του AIDS, που τονίζει ότι «το τέλος της επιδημίας του AIDS δεν είναι πλέον απλώς ένα όραμα, μπορεί να γίνει πραγματικότητα έως το 2030». Το σημαντικό είναι ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι έχουν πρόσβαση στα αντιρετροϊκά φάρμακα που αποτρέπουν την εκδήλωση της ασθένειας, επισημαίνει η υπηρεσία.

Ας ξεκαθαρίσουμε όμως κάποια πράγματα, για να ξέρουμε για το τι μιλάμε:

HIV σημαίνει Human Immunodeficiency Virus δηλαδή Ιός της Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας.

Μερικοί ιοί, όπως αυτοί που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα ή την γρίπη, παραμένουν στο σώμα μόνο για μερικές μέρες. Μερικοί ιοί, όπως ο HIV, δεν φεύγουν ποτέ. Ο ιός του AIDS είναι ένας ρετροϊός· έχει δηλαδή γενετικό υλικό το RNA, το οποίο με τη δράση ενός ενζύμου που λέγεται αντίστροφη μεταγραφάση μετατρέπεται σε DNA για να ενσωματωθεί στο γονιδίωμα του ανθρώπου. Ενα χαρακτηριστικό του ιού HIV, είναι η πολύ μεγάλη μεταλλακτικότητά του· κάπου δύο εκατομμύρια υψηλότερη από εκείνη που παρατηρείται στα γονίδια του πυρήνα. Και αυτό οφείλεται στο ότι η αντίστροφη μεταγραφάση που μετατρέπει το RNA σε DNA είναι πολύ επιρρεπής στα λάθη κατά την αντιγραφή· της ξεφεύγουν δηλαδή αντιγραφικά λάθη όταν προστίθενται τα νουκλεοτίδια στη σειρά για να γίνει το DNA και προκύπτουν μεταλλάξεις. Όταν κάποιος μολύνεται με τον HIV, γίνεται «HIV οροθετικός» και θα είναι για πάντα HIV οροθετικός. Με την πάροδο του χρόνου, η HIV νόσος μολύνει και εξοντώνει τα λευκά αιμοσφαίρια που λέγονται CD4 λεμφοκύτταρα (ή «Τ κύτταρα») και μπορεί να αφήσουν το σώμα ανίκανο να καταπολεμήσει κάποιες μολύνσεις και καρκινογενέσεις. Όταν κάποιος μολύνεται με τον HIV, γίνεται “HIV οροθετικός” και παραμένει για πάντα HIV οροθετικός.

AIDS σημαίνει Acquired Immune Deficiency Syndrome δηλαδή Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας και προκαλείται από τον HIV.

Οι ονομασίες HIV και AIDS μπορεί να συγχέονται γιατί και οι δύο αυτοί όροι περιγράφουν την ίδια νόσο. Σκεφτείτε το AIDS σαν μια προχωρημένη HIV νόσο. Ένα άτομο με AIDS έχει ένα ανοσοποιητικό σύστημα τόσο αποδυναμωμένο από τη δράση του HIV που συνήθως αρρωσταίνει από μία ή περισσότερες ευκαιριακές λοιμώξεις όπως πνευμονία (PCP) ή Σάρκωμα Καπόζι (KS), Σύνδρομο Επίσχνασης (απώλεια βάρους), βλάβες στην μνήμη, ή καρκίνους. Αν κάποιο άτομο με HIV διαγνωσθεί με κάποιες από αυτές τις ευκαιριακές λοιμώξεις (ακόμα και αν τα CD4 είναι πάνω από 200), τότε λέμε ότι έχει AIDS. Το AIDS συνήθως παίρνει καιρό για να αναπτυχθεί από την στιγμή που το άτομο μολυνθεί με HIV — συνήθως μεταξύ 2 έως 10 χρόνια ή και περισσότερο.
Όταν ένα άτομο διαγνωσθεί με AIDS, τότε θεωρείται ότι αυτό το άτομα έχει AIDS, ακόμα και αν τα CD4 του ανέβουν και πάλι ή αναρρώσει από την ασθένεια που καθόρισε ότι έχει AIDS.

Πώς ξέρουμε ότι ο ιός HIV προκαλεί AIDS;

Το 1981, οι πρώτες περιπτώσεις σοβαρής ανοσοποιητικής ανεπάρκειας διαγνώστηκαν όταν κάποιοι νέοι άνδρες ανέπτυξαν ασυνήθιστες μολύνσεις και καρκίνους. Η νέα αυτή ασθένεια ονομάστηκε αργότερα «AIDS». Τότε κανείς δεν γνώριζε τι προκαλούσε αυτή την ασθένεια. Έκτοτε, η επιστήμη απέδειξε ότι ο ιός της Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας (HIV) είναι η αιτία του AIDS. Το ξέρουμε αυτό διότι τα άτομα που έχουν τον ιό μπορεί να αναπτύξουν AIDS, και τα φάρμακα που δρουν εναντίον του ιού μπορούν να αποτρέψουν την εκδήλωση της ασθένειας. Καθώς η μόλυνση με HIV προχωράει, αποδυναμώνει την ικανότητα του ανθρώπου να αντιμετωπίζει τις ασθένειες. Ο ιός με την επίθεσή του στο ανοσοποιητικό σύστημα αφήνει τους ανθρώπους περισσότερο εκτεθειμένους σε άλλες ασθένειες. Όταν ένας άνθρωπος με HIV μολυνθεί με μια από τις επιπρόσθετες ασθένειες ή όταν το ανοσοποιητικό του σύστημα εξασθενίσει, τότε αυτός ο άνθρωπος έχει AIDS.
Κάποιοι προσπάθησαν να προωθήσουν την παραπλανητική ιδέα ότι το AIDS δεν προκαλείται από το HIV. Αυτοί οι ισχυρισμοί μπορεί να αποβούν μοιραίοι. Αν οι άνθρωποι πιστέψουν ότι δεν χρειάζεται να μειώσουν τον κίνδυνο μετάδοσης του HIV, τότε μπορεί να μολυνθούν ή να μεταδώσουν τον ιό σε άλλους. Επίσης, αν οι άνθρωποι με HIV πιστέψουν ότι δεν χρειάζονται ιατρική φροντίδα ή φαρμακευτική αγωγή, τότε μπορεί να αρρωστήσουν και να αναπτύξουν AIDS.

Ο Κύκλος Ζωής του HIV

Ο κύκλος ζωής του HIV περιλαμβάνει εννέα φάσεις μέχρι το στάδιο της ωρίμανσής του (NIAID, 1998). Οι φάσεις αυτές είναι:
α. Επαφή – είσοδος του ιού.
β. Αντίστροφη μεταγραφή.
γ. Μεταφορά στον πυρήνα των κυττάρων.
δ. Ενσωμάτωση.
ε. Αντιγραφή του ιού.
στ. Σύνθεση της πρωτεΐνης του ιού.
ζ. Συγκρότηση του ιού.
η. Απελευθέρωση του ιού.
θ. Ωρίμανση

Πορεία της Λοίμωξης HIV

Οι περισσότερες μελέτες καταδεικνύουν ότι ο μέσος χρόνος που μεσολαβεί από τη μόλυνση μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με το AIDS είναι 2- 10 χρόνια ή ακόμα και περισσότερο.

Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν παρατηρήσει μια μεγάλη διακύμανση ως προς την εξέλιξη της νόσου. Για το 10 % των ατόμων που έλαβαν μέρος σε αυτές τις έρευνες η εξέλιξη του AIDS συνετελέσθη στη διάρκεια των πρώτων δύο ή τριών χρόνων που ακολουθούν τη μόλυνση, ενώ το 5-10 % των ατόμων στις μελέτες έχει σταθερό αριθμό CD 4 κυττάρων και δεν εμφανίζουν συμπτώματα ακόμα και μετά από δώδεκα χρόνια ή και περισσότερα. Παράγοντες όπως οι γενετικές ατομικές διαφορές, ο βαθμός μολυσματικότητας ενός μεμονωμένου στελέχους του ιού και η συνύπαρξη λοιμώξεων από άλλα μικρόβια μπορεί να επηρεάσουν το ρυθμό και τη σοβαρότητα της εξέλιξης της νόσου (NIAID, 1998).

Τα στάδια που διακρίνονται θα μπορούσαμε να τα κατηγοριοποιήσουμε σε τρία:

Στάδιο 1 της πρωτογενούς προσβολής – οξεία λοίμωξη ή πρωτολοίμωξη

Όταν ο HIV μπει στον οργανισμό πολλαπλασιάζεται σε τεράστιους αριθμούς. Δισεκατομμύρια νέοι ιοί σχηματίζονται καθημερινά και δισεκατομμύρια CD4 Τ-λεμφοκύτταρα καταστρέφονται επίσης. Μέσα σε μερικές εβδομάδες ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών (όχι όλοι) εμφανίζει συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά του κρυολογήματος ή της γρίπης (πυρετό, φαρυγγίτιδα, εξάνθημα, πόνους στους μύες και τις αρθρώσεις, πονόλαιμο, πονοκέφαλο, υπνηλία, εξάντληση). Μπορεί επίσης να παρουσιάσουν διογκωμένους λεμφαδένες στο λαιμό και στη βουβωνική χώρα. Τα συμπτώματα της πρωτολοίμωξης μπορεί να είναι παρόμοια και με συμπτώματα άλλων σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων και άλλων λοιμώξεων που είναι πιο διαδεδομένες και μεταδίδονται ευκολότερα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα άτομα είναι πολύ “μολυσματικά” και ο HIV παρουσιάζει μεγάλη συγκέντρωση στα γενετήσια εκκρίματα. Μερικές εβδομάδες αργότερα η αρχική, οξεία φάση παρέρχεται και εγκαθίσταται στον οργανισμό μια λεπτή ισορροπία. Όμως, παρά την επιφανειακή ηρεμία, η μάχη κατά του ιού συνεχίζεται μέσα στους λεμφαδένες.

Στάδιο 2 της ασυμπτωματικής λοίμωξης

Το προσβεβλημένο άτομο δεν παρουσιάζει κανένα κλινικό σύμπτωμα. Αν δεν υποβληθεί σε εξετάσεις, είναι αδύνατον να γνωρίζει αν είναι ή όχι φορέας. Η περίοδος αυτή παρουσιάζει μεγάλη χρονική διακύμανση. Μπορεί να μην παρουσιαστεί κανένα σύμπτωμα στη διάρκεια μιας δεκαετίας για τους ενήλικες και μιας διετίας για τα παιδιά που γεννιούνται με τον ιό, ενώ άλλοτε μπορεί να παρουσιαστούν συμπτώματα μέσα σε μερικούς μήνες. Κατά τη διάρκεια του σταδίου αυτού, ο ιός HIV πολλαπλασιάζεται δραστικά και μολύνει και σκοτώνει κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος.

Στάδιο 3: συμπτωματική φάση η οποία μπορεί να οδηγήσει στο τελικό στάδιο της νόσου του AIDS

Η φάση αυτή, υποδιαιρείται σε πολλές υποομάδες, με διάφορους τύπους κλινικών εκδηλώσεων.

Η συνεχιζόμενη μάχη κατά του HIV εξαντλεί το ανοσοποιητικό σύστημα. Έτσι μετά από μερικά χρόνια (σε ασθενείς χωρίς θεραπεία) χάνεται η ισορροπία ανάμεσα στον HIV και τα CD4 κύτταρα. Ένα υγιές άτομο συνήθως έχει 600 έως 1200 CD4+Τ λεμφοκύτταρα ανά κυβικό χιλιοστό (mm) αίματος. Κατά τη διάρκεια της HIV μόλυνσης, οι αριθμοί του ιού στο αίμα (ιικό φορτίο) αυξάνονται σταδιακά, ενώ ο αριθμός των CD4 κυττάρων ελαττώνεται προοδευτικά. Όταν ο αριθμός τους πέσει κάτω από 200 ανά κυβικό χιλιοστό, το ανοσοποιητικό σύστημα έχει πλέον αποδυναμωθεί σοβαρά, ο άνθρωπος γίνεται ιδιαίτερα ευάλωτος στις ευκαιριακές λοιμώξεις και τους καρκίνους που χαρακτηρίζουν το AIDS, και τελικά διαγιγνώσκεται με AIDS.

H κλινική διάγνωση του AIDS αναφέρεται στο πιο προχωρημένο στάδιο της μόλυνσης με HIV, και σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας απαιτεί την παρουσία μιας σειράς συμπτωμάτων. Από αυτά, κάποια θεωρούνται κύρια, ενώ κάποια άλλα δευτερεύοντα.

Η κλινική διάγνωση θεωρείται θετική όταν υπάρχουν τουλάχιστον δύο από τα εξής κύρια συμπτώματα: α) απώλεια βάρους 10% ή μεγαλύτερη (στα παιδιά αρκεί η ανακοπή της αύξησης του βάρους τους), β) διάρροια περισσότερο από ένα μήνα και γ) πυρετός περισσότερο από ένα μήνα. Τα δευτερεύοντα συμπτώματα είναι: Βήχας περισσότερο από ένα μήνα, καθολική δερματίτιδα με κνησμό, έρπις ζωστήρας σε υποτροπή, κανδιδίαση του στόματος και του φάρυγγα. Σε κάθε περίπτωση, η κλινική διάγνωση απαιτεί εργαστηριακή επιβεβαίωση, με την ανίχνευση ειδικών αντισωμάτων (Κιόρτσης και Παπασπηλιόπουλος, 1997).

Σύμφωνα με τον ορισμό που διατυπώθηκε το 1993 από το CDC (Center for Disease Control / Κέντρο Ελέγχου Νόσων) των Η.Π.Α, θεωρείται ότι έχουν αναπτύξει AIDS τα άτομα των οποίων ο αριθμός των CD4+Τ λεμφοκυττάρων είναι μικρότερος από 200 (NIAID, 1999) ή μικρότερος από το 14% του συνόλου των λεμφοκυττάρων του οργανισμού τους, ανεξάρτητα από την κλινική τους κατάσταση (Δαρδαβέσης, 1999). Κατά την πορεία της λοίμωξης HIV η μείωση των CD4+Τ λεμφοκυττάρων είναι σταδιακή για τα περισσότερα άτομα, αλλά ραγδαία για κάποια άλλα. Επίσης, υπάρχουν άνθρωποι που δεν εμφανίζουν συμπτώματα ακόμη κι όταν ο αριθμός των λεμφοκυττάρων τους είναι μικρότερος από 200.

Η Μετάδοση της Λοίμωξης HIV

Ο HIV, ο ιός που προκαλεί το AIDS, βρίσκεται σε ποσότητες ικανές για να μολύνουν:

  1. Στο αίμα
  2. Στο σπέρμα και στα κολπικά υγρά
  3. Στη βλέννη που καλύπτει το ορθό
  4. Στο μητρικό γάλα

Ο HIV μεταδίδεται με τους εξής τρόπους:

  1. Με το αίμα
  2. Με σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις
  3. Με κοινή χρήση σύριγγας
  4. Από τη μητέρα στο νεογνό (κάθετη μετάδοση)

O ιός επιζεί στο περιβάλλον εκτός του ανθρώπινου οργανισμού για ελάχιστη ώρα.

Ο HIV ΔΕΝ μεταδίδεται:

  • από τον αέρα
  • από το κολύμπι στη θάλασσα ή σε πισίνες
  • από καθίσματα τουαλέτας
  • από τα πόμολα
  • από τα τρόφιμα και τα ποτά
  • από την κοινή χρήση μαγειρικών συσκευών ή μαχαιροπίρουνων κλπ
  • από την κοινή χρήση πετσετών, σεντονιών, τηλεφώνων κλπ
  • από αντικείμενα και επιφάνειες γενικώς
  • από το τσίμπημα εντόμων όπως είναι τα κουνούπια ή οι ψύλλοι.
  • από τα ζώα εν γένει
  • από το σάλιο και από τα φιλιά
  • από τη σωματική επαφή

Η Διάγνωση της Λοίμωξης HIV

Η λοίμωξη HIV συνήθως είναι αρχικά ασυμπτωματική, έτσι ο κύριος τρόπος εντοπισμού του ιού είναι μέσω της εξέτασης αίματος για την παρουσία αντισωμάτων κατά του ιού. Οι γενικές εξετάσεις αίματος δεν ανιχνεύουν τον ιό ή τα αντισώματα του, για αυτό το λόγο απαιτούνται ειδικές εξετάσεις για να διαπιστωθεί αν κάποιος έχει μολυνθεί με τον ιό HIV.

Ο πιο διαδεδομένος τύπος εξέτασης για την ανίχνευση του HIV είναι το ειδικό τεστ αντισωμάτων HIV (ELISA). Για να αποδώσει βέβαια το τεστ σωστά αποτελέσματα πρέπει να γίνει όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του μολυσμένου ατόμου έχει ήδη αναπτύξει αντισώματα στον HIV. Κατά τη διάρκεια της περιόδου μεταξύ της μόλυνσης και της ανάπτυξης αντισωμάτων, τα τεστ αντισωμάτων έναντι του ιού βγαίνουν ψευδώς αρνητικά. Συνεπώς το τεστ αντισωμάτων μπορεί να γίνει αφού περάσουν κάποιες ημέρες μετά από μια πιθανή μόλυνση με τον ιό.

Το τεστ ELISA για τον HIV είναι ένα φτηνό και γρήγορο τεστ φτιαγμένο να μετράει τα αντισώματα κατά του ιού που φτιάχνει ο οργανισμός αποκλειστικά και μόνον όταν έρθει σε επαφή με τον ιό HIV. Αν βρεθούν αντισώματα κατά του ιού στο αίμα, υπάρχει ιός μέσα στον οργανισμό.

Επειδή το τεστ ELISA μπορεί να θετικοποιηθεί και από μερικές άλλες παθήσεις, αν βγει θετικό, τότε με το ίδιο δείγμα αίματος γίνεται το απολύτως ειδικό για το HIV τεστ Western Blot για την εξακρίβωση του αποτελέσματος του τεστ αντισωμάτων. Αν και αυτό βγει θετικό η διάγνωση είναι σίγουρη.

Υπάρχει και ένα πιο εξελιγμένο τεστ που ανιχνεύει τον ίδιο τον ιό (ή σωστότερα το γενετικό υλικό του ιού). Είναι το τεστ «ιικού φορτίου», το οποίο όχι απλώς ανιχνεύει τον ιό, αλλά μας λέει και πόσες χιλιάδες ιοί υπάρχουν σε κάθε κυβικό εκατοστό αίματος. Ονομάζεται μέθοδος PCR (Polymerase Chain Reaction).

Το τεστ «ιικού φορτίου» χρησιμοποιείται μόνον σε οροθετικούς υπό αγωγή για να παρακολουθείται η πορεία τους και η επιτυχία της αγωγής. Γίνεται επίσης σε όλους όσους διαγιγνώσκονται μολυσμένοι από τον ιό με τα τεστ αντισωμάτων μεθόδου ELISA και  τεχνικής Western Blot.

Αν νομίζεις ότι έχεις κολλήσει HIV:
Αν έχεις λόγους να πιστεύεις ότι είχες μια επικίνδυνη σεξουαλική επαφή ή ότι από κάποιον άλλον τρόπο σου έχει μεταδοθεί ο HIV, πήγαινε αμέσως στο κοντινότερο νοσοκομείο ή στην κοντινότερη Μονάδα Λοιμώξεων (μάθε την κοντινότερη στην περιοχή σου τηλεφωνώντας στο 2107222222) και ζήτησε να σου χορηγηθεί η PEP (προφύλαξη μετά την έκθεση). Αυτό πρέπει να γίνει το συντομότερο δυνατό και σίγουρα εντός 72 ωρών από την ώρα που νομίζεις ότι κόλλησες.

Προσοχή! Η PEP ουσιαστικά είναι αντιρετροϊκή αγωγή και θα πρέπει να την ακολουθήσεις για συγκεκριμένο διάστημα (δεν πρόκειται για χάπι μιας μέρας). Καλό είναι να μην κάνεις άσκοπη χρήση.

Κέντρα εξέτασης

Μπορείς να εξεταστείς για HIV σε ένα από τα έξι (6) Κέντρα Αναφοράς AIDS. Σύμφωνα με τις διεθνείς οδηγίες το ΤΕΣΤ είναι ανώνυμο και δωρεάν. Τα αποτελέσματα της εξέτασης είναι διαθέσιμα σε διάστημα περίπου 10 ημερών και θα πρέπει να ανακοινώνονται μόνο σε σένα. Προτείνουμε για καλύτερη εξυπηρέτηση να απευθυνθείς σε δημόσια νοσοκομεία που έχουν Μονάδες Λοιμώξεων. Μπορείς να ζητήσεις πληροφορίες για το κοντινότερο στην περιοχή σου στη γραμμή AIDS του ΚΕΕΛΠΝΟ: τηλ: 2107222222.

Για πιο άμεσα αποτελέσματα μπορείς να επισκεφτείς το Ath Checkpoint στην Αθήνα και το Thess Checkpoint στη Θεσσαλονίκη και να κάνεις το ΤΕΣΤ  ανίχνευσης αντισωμάτων στον HIV. Η διαδικασία εξασφαλίζει γρήγορη, ανώνυμη, δωρεάν και ανώδυνη εξέταση σε φιλικό χώρο και ωράριο στο κέντρο της Αθήνας.

Παράλληλα υπάρχουν οι κινητές Μονάδες εξέτασης καθώς και τα πολυϊατρεία της μη κυβερνητικής οργάνωσης Praksis.

Ζεις με HIV; Δεν είσαι ο μόνος, δεν είσαι μόνος!

Υλικό αντλήθηκε από το site της Θετικής Φωνής

Τηλέφωνο: 210-8627572
Fax: 211-8001051
Email: info@positivevoice.gr

Διεύθυνση: Αγίων Αναργύρων 13, 10554, Αθήνα